Бид үнэн гэж итгэдэг ч, шинжлэх ухаан үгүйсгэдэг буруу ойлголтууд

“Үсээ байнга тайруулбал хурдан ургана”, “хуруугаа дуугаргавал үе мөчний үрэвсэл тусна”, "гар утсаа усанд унагавал будаанд хийх хэрэгтэй" гэх мэт зүйлсийг та бишгүй л сонссон байх. Гэхдээ эдгээр нь шинжлэх ухаанаар няцаагдсан гэж хэлбэл та итгэх үү?

1. Буруу ойлголт: Хулганы хамгийн дуртай хоол бол бяслаг.

Үнэн: Хулгана бяслагт тийм ч дуртай биш. Хулганууд илүүтэйгээр тариа, үр, самар идэх сонирхолтой байдаг байна. Энэ ташаа ойлголт нь хүүхэлдэйн киноноос үүдэлтэй.

2. Буруу ойлголт: Кофе биеийг усгүйжүүлдэг.

Үнэн: Кофенд агуулагдах кофеин шээс хөөх нөлөөтэй тул шингэн ялгаруулалтыг нэмэгдүүлдэг. Гэвч энэ нь таныг усгүйжүүлж байна гэсэн үг биш. Шингэний хэмжээг тэнцвэржүүлдэг тул дунд зэрэг кофе уух нь асуудал үүсгэдэггүй.

3. Буруу ойлголт: Бух улаан өнгө рүү дайрдаг.

Үнэн: Бух улаан өнгийг ялгаж хардаггүй . Тэд өнгөний хувьд хөх ба шарыг л ялгадаг. Тэдний дайралт нь өнгөнөөс бус, матадорын даллаан хөдөлгөөнөөс болдог.

4. Буруу ойлголт: Усан бассейнд шээвэл ус нь ягаан болдог.

Үнэн: Ийм шидэт будаг бодитоор байдаггүй. Хэрвээ байлаа гэхэд хөлс, тос зэрэг бусад зүйлтэй урвалд орж, ус үргэлж ягаан туяатай байх байсан биз.

5. Буруу ойлголт: Ой мод хамгийн их хүчилтөрөгчийг үйлдвэрлэдэг.

Үнэн: Хүчилтөрөгчийн тал хувь нь далайгаас гардаг. Ялангуяа Prochlorococcus нэртэй бичил замаг дэлхийн хүчилтөрөгчийн 20 хувийг дангаараа үүсгэдэг байна.

6. Буруу ойлголт: Бохь залгивал 5–7 жил гэдсэнд үлддэг.

Үнэн: Бохь шингэдэггүй ч, хоол шиг л дамжиж гардаг. Хэдхэн хоногийн дараа биеэс гардаг тул олон жил үлдэнэ гэдэг бол зүгээр л домог.

7. Буруу ойлголт: Телевиз ойроос үзвэл хараа муудна.

Үнэн: Орчин үеийн ТВ бага туяа ялгаруулдаг. Ойроос удаан хугацаанд үзэх нь түр зуурын нүдний ядаргаа үүсгэж болох ч, байнгын гэмтэл үүсгэдэггүй.

8. Буруу ойлголт: Нойтон үстэй хүйтэнд гарвал ханиад хүрнэ

Үнэн: Ханиад бол вирусын халдвар. Хүйтэн, чийгтэй орчин таныг таагүй мэдрүүлж, дархлааны түвшинг бууруулж болзошгүй ч, ганц нойтон үснээс болж өвдөхгүй.

9. Буруу ойлголт: Хүчилтөрөгчгүй цус хөх өнгөтэй байдаг.

Үнэн: Бидний судсууд хөх мэт харагддаг ч цус хэзээ ч хөх өнгөтэй байдаггүй. Цус нь уушги руу очиход цайвар улаан, харин эргэж ирэхэд гүн улаан өнгөтэй болдог.

10. Буруу ойлголт: Хөл нүцгэн гүйх нь сайн.

Үнэн: Зарим судалгаанд өвдөгний ачааллыг багасгаж болох ч, нүцгэн хөлөнд ясны хугарал үүсэх эрсдэл нэмэгддэг. Тодорхой баталгаа байдаггүй.

11. Буруу ойлголт: Гар утсаа усанд унагавал будаанд хийх хэрэгтэй.

Үнэн: Будаа чийгийг шингээдэггүйгээс гадна, утсанд тоос, будааны үйрмэг орж эвдэлж болзошгүй. Шинжээчид техник хэрэгсэлд зориулсан хатаах арга хэрэглэхийг зөвлөдөг.

12. Буруу ойлголт: Хамелеон өөрийгөө орчноос далдлахын тулд өнгөө өөрчилдөг.

Үнэн: Хамелеон орчноо дуурайж өнгөө хувиргадаг гэсэн ойлголт бол бүрэн ташаа ойлголт. Эдгээр сонирхолтой амьтад сэтгэл хөдлөл, биеийн температур, харилцаа холбоо зэрэг олон шалтгааны улмаас өнгөө өөрчилдөг. Тэд бухимдсан, сээтэгнэсэн эсвэл зүгээр л ааш муутай үедээ хүртэл өнгөө солих нь бий. Мэдээж тодорхой хэмжээний байгалийн өнгө зохицол байдаг ч өнгө хувиргах үйлдэл нь нуугдахаасаа илүү “өөрийгөө илэрхийлэх” нэг хэлбэр юм.

13. Буруу ойлголт: Бэлтгэл хийхийн өмнө сунгалт хийвэл гэмтлээс сэргийлнэ.

Үнэн: Биеийн тамирын өмнө сунгалт хийх нь гэмтлээс сэргийлнэ гэсэн ойлголт түгээмэл байдаг ч, судалгаагаар зөвхөн сунгалт хийх нь гэмтэлээс хамгаалах үр дүнтэй арга биш гэдгийг харуулжээ.

Сунгалт нь уян хатан байдлыг сайжруулдаг ч ганцхан үүнийг хийснээр гэмтлээс хамгаалж чадахгүй. Харин түүний оронд зөөлөн, хөнгөн аэробик халаалт хийж, булчингаа аажмаар хөдөлгөөнд оруулах нь биеийг дасгалд бэлдэх хамгийн зөв арга юм.

14. Буруу ойлголт: Өдөрт 2 литр ус заавал уух хэрэгтэй.

Үнэн: Усны хэрэгцээ нь нас, хөдөлгөөн, цаг агаар, хоолны төрөл зэргээс хамаардаг. Зарим хүн өдөрт 1.3–1.5 литр ус л шаарддаг бол бусад нь илүү их хэрэгтэй байдаг.

15. Буруу ойлголт: Баттерейг хөргөгчинд хадгалбал илүү удаан хэрэглэнэ.

Үнэн: Хөргөгчөөс гаргасны дараа конденсаци буюу чийг үүсэж, баттерей зэврэх эсвэл хүчдэл унах эрсдэлтэй болдог. Тиймээс ингэж хадгалахыг зөвлөдөггүй.

16. Буруу ойлголт: Хүн ба динозавр нэг үед амьдарч байсан.

Үнэн: Динозаврууд хүн төрөлхтөн бий болохоос 60 гаруй сая жилийн өмнө устсан. Тиймээс “хүн ба динозавр нэг үед амьдарч байсан” гэдэг нь худал ойлголт юм.

Гэхдээ нэг сонирхолтой баримт бий - Орчин үеийн шувууд нь T. rex, Velociraptor зэрэг махчин, хоёр хөлтэй теропод динозавруудын амьд удам хэмээн судлаачид үздэг.

17. Буруу ойлголт: Сарьсан багваахай сохор.

Үнэн: Сохор гэдэг нь худал. Олон төрлийн сарьсан багваахай харанхуй орчинд маш сайн хардаг. Тэд ан хийх, орчноо мэдрэхдээ дууны долгион ашиглан зүг чигээ олох аргад илүү түшиглэдэг боловч энэ нь тэдний хараа муу гэсэн үг огтхон ч биш.

18. Буруу ойлголт: Үсээ байнга тайруулбал хурдан ургана.

Үнэн: Үс толгойноос ургадаг болохоос үзүүрээсээ биш. Тайралт нь зүгээр л салааг арилгаж, эрүүл харагдуулах, ургаж байгаа мэт сэтгэгдэл төрүүлдэг.

19. Буруу ойлголт: Хуруугаа дуугаргавал үе мөчний үрэвсэл тусна.

Үнэн: Хуруугаа дуугаргах үед гардаг дуу нь үений шингэн дотор хийн бөмбөлөг хагарах үед үүсдэг. Энэ нь бүрэн хоргүй бөгөөд үе мөчинд гэмтэл учруулдаггүй.

20. Буруу ойлголт: Хоолоо газарт унагаавал 5 секундийн дотор аваад идэж болно.

Үнэн: Бактери хоолонд шууд наалддаг. 5 секунд ч хамаагүй. Хоол шалан дээр унавал, ямар ч хугацаанд байсан идэхгүй байх нь хамгийн зөв.