Эрүүл мэндэд ашигтай өөх байдаг уу

Биеийн өөх гэхээр бид ихэвчлэн илүүдэл жин, эрүүл мэндийн асуудлыг төсөөлдөг. Гэтэл эрүүл мэндэд ашигтай өөх байдаг.

Дэлхийн эрдэмтэд жин нэмэхийн оронд бодисын солилцоог идэвхжүүлж, жингээ байгалийн аргаар хасахад тусалдаг тусгай төрлийн өөхийг нээжээ. Энэ нийтлэлд тэр гайхамшигт өөхний тухай болон түүнийг хэрхэн идэвхжүүлж, эрүүл мэнддээ ашигтайгаар ашиглаж болохыг тайлбарлая.

Бор өөх гэж юу вэ, цагаан өөхнөөс юугаараа ялгаатай вэ?

Бор өөх (brown fat буюу brown adipose tissue) нь ялангуяа дунд насны эмэгтэйчүүдийн хувьд бодисын солилцоо удаашрах үед илүү эрүүл, урт настай амьдралын түлхүүр байж болох юм. Цагаан өөх бол бидний сайн мэдэх, энерги хадгалдаг, гэдэс, ташаа гэх мэт газарт хуримтлагддаг, илүүдэл үедээ эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй өөх юм. Харин бор өөх нь илч үйлдвэрлэдэг “халаагуур үйлдвэр” шиг тусгай бүтэцтэй.

Энэ өөх ихэвчлэн хүзүү, хоолойн доод хэсэг болон цээжин хэсэгт байрладаг. Түүний үндсэн үүрэг бол илчлэгийг шатааж дулаан үйлдвэрлэх бөгөөд хүйтэн нөхцөлд биднийг дулаацуулж, амарч байхдаа ч бодисын солилцоог идэвхжүүлдэг.

Цагаан өөх энерги хадгалдаг бол, бор өөх энерги шатаадаг.
Бор өөх нь таргалалт болон бодисын солилцоонд эерэгээр нөлөөлдөг.

Жин хасахад бор өөх хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Бор өөх нь UCP1 (uncoupling protein 1) хэмээх тусгай уургаар баялаг бөгөөд энэ нь өөх, глюкозыг хуримтлуулахын оронд шатаан дулаан гаргах чадвартай. Энэхүү үйл явц нь:

• Өдөр тутмын илчлэгийн зарцуулалтыг нэмэгдүүлнэ
• Инсулины мэдрэмжийг сайжруулна — энэ нь жингээ тогтвортой байлгаж, чихрийн шижин зэрэг бодисын солилцооны эмгэгээс сэргийлэхэд чухал.

Түүнчлэн сүүлийн үеийн судалгаагаар бор өөхийг идэвхжүүлэх нь:

• Ясны эрүүл мэндийг сайжруулж
• Биеийн үрэвслийг бууруулдаг болох нь тогтоогдсон ба энэ нь ялангуяа 45-аас дээш насны эмэгтэйчүүдийн хувьд чухал ач холбогдолтой юм.

Бор өөхийг жин бууралт, урт настай холбоотой болохыг баталсан шинжлэх ухааны нотолгоо

Амьтанд хийсэн судалгаагаар, бор өөхийн идэвхжил өндөртэй хулганууд илүү хурдан жин хасаж, бодисын солилцооны хувьд илүү эрүүл байсан байна. Тодруулбал:

Хүйтэн орчинд тогтмол байх нь бор өөхний идэвхийг 42%-иар нэмэгдүүлж, илчлэг шатаалтыг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлдэг болох нь батлагдсан.

Бор өөх нь зөвхөн жин бууруулахад бус, насжилтыг удаашруулах магадлалтай чухал нээлт болж байна.

Бор өөхийг хэрхэн идэвхжүүлэх вэ?
Бор өөхийг “идэвхжүүлэх” олон энгийн аргууд байдаг. Эдгээр нь бүгд шинжлэх ухаанд суурилсан:

• Хүйтэн орчинд байх
• Хүйтэн шүршүүрт орох
• Сэрүүн өдөр гадуур алхах
• Хэт зузаан хувцасгүй байх
• Тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх

Дасгал хийх үед иризин хэмээх гормон ялгарч, цагаан өөхийг “борлог” (beige fat) болгон хувиргах процесс эхэлдэг. Хооллолтоор дэмжих:

• Ногоон цай
• Халуун ногоотой хоол
• Омега-3 агуулсан тослог загас зэрэг нь бор өөх идэвхжүүлэхэд нөлөөлдөг

Та дараах зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлж эхэлж болно:

• Шүршүүрт орохдоо сүүлийн 30 секунд хүйтэн усаар шүрших
• Сэрүүн өдрүүдэд гадуур алхах
• Өдөрт 15–30 минут тогтмол дасгал хийх
• Сэрүүн орчинд хөнгөн хувцастай байх зэргээр биеийн дулаан үйлдвэрлэлийг өдөөх